ÖZET Bu çalışma, Maden Kompleksi'nin Çatak (Van)-Kozluk (Batman) arasında yüzeylenen volkanik/subvolkanik kayaçlarının jeolojik ve petrolojik özelliklerini konu almaktadır. Kompleks sığ denizel sedimanter kayaçlar ile başlayıp derin denizel sedimanter kayaçlar ile devam eden ve bunlarla arakatkılı olarak bulunan volkanikler ve Bitlis Masifi'ni kesen subvolkanik dayklar ile temsil edilmektedir. Denizel sedimanların planktonik foraminifer yaşları Geç İpreziyen-Erken Lütesiyen'e (Erken-Orta Eosen), sedimanter birimlerden elde edilen detritik zirkon yaşları ise havzada çökelimin Üst Eosen'e kadar devam ettiğine işaret etmektedir. Başlıca plajiyoklas + klinopiroksen ± olivin ± amfibol fenokristallerinden oluşan volkanik/subvolkanik kayaçlar çoğunlukla su¬balkali-toleyitik bazaltlardan oluşmaktadır ve nadiren andezitik ve riyolitik türevleri de bulunmaktadır. Klinopiroksen kimyası kullanılarak hesaplanan kristallenme sıcaklıkları ve basınçları volkanikler için sırasıyla 1125-1260℃ ve 1.6-10.8 Kbar arasında, dayklar için 1076-1215°C ve 1.2-9.4 Kbar arasında değişmektedir. AFC modellemeleri volkanik/subvolkanik kayaçların, kabuksal litolojilerden kontaminasyona uğradığını göstermektedir. Elde edilen veriler Maden Havzası'nın Bitlis-Pütürge Masifi üzerinde açılan bir havza olduğuna işaret etmektedir. Kuzeye doğru Bitlis-Pütürge Masifi'nin altına dalan Arap levhasının okyanusal litosferinin Erken-Orta Eosen döneminde kopması yitim bileşeni içermeyen astenosferik mantodan türeyen lavların havzanın güneyine, yitim bileşeni içerenlerin ise havzanın kuzeyine yerleşmelerine sebep olmuştur.

ABSTRACT This study concerns the geology and petrogenesis of Maden volcanic/subvolcanics exposed between Çatak (Van) and Kozluk (Batman). Maden Complex is represented by shallow-water deposits passing upward into deep marine pelagic sediments intercalated with volcanic rocks and dykes cutting the Bitlis Massif. The planktonic foraminiferal assemblages of marine sediments yield the age of Late Ypresian - Early Lutetian (Early-Middle Eocene), however, detrical zircon ages indicate that the deposition continued up to Upper Eocene. Volcanic/subvolcanic rocks are mainly composed of plagioclase + clinopyroxene ± olivine ± amphibole phenocrysts. The majority of the rocks are subalkalin-tholeiitic basalts however; a few andesitic and rhylotic derivatives are also present. Crystallization temperatures and pressures calculated from clinopyroxene chemistry vary between 1125-1260°C and 1.6-10.8 Kbar for volcanics, 1076-1215°C and 1.2-9.4 Kbar for dykes, respectively. AFC modellings indicate that volcanic/subvolcanic rocks are contaminated by crustal lithologies. The Maden Basin was formed on the Bitlis-Pütürge Massif. The Eocene rupture of the north dipping oceanic slab of the Arabian plate beneath the Bitlis Massif give rise to emplacement of the subduction free asthenospheric melts to the south and subduction modified melts to the north of the basin.