ÖZET Üç kıtaya hükmeden bir imparatorluğun çöküşündeki sebepler araştırılırken günümüze kadar varlığını sürdüren İslamcılık düşüncesi sürekli tartışma konularından biri olmuştur. İnanç perspektifinde geliştirilen ve dinin yeniden yorumlaması anlamına gelen siyasi yönü ağır basan İslamcılık, Osmanlıdaki güçlü etkisini yitirse de toplumsal olaylarda varlığını koruyarak gelmiştir. O günlerin şartlarında, ihtiyaca binaen şekillenen İslamcılık serüveni doğru incelendiğinde o günlerdeki aydınların fikri birikimleri, düşünceleri ve var olan kazanımları korumak için taşıdıkları endişeleri de tahlil edebilme imkânı sunmaktadır. İslamcılığın, Türkiye gelişmesinde etkili olan düşüncelerin tasnifinde önemli bir skalada durmaktadır. İslamcılığın tarihi, siyasi, kültürel gelişmeleri Osmanlı III. Selim döneminden Cumhuriyet 1924 yılına kadar incelenecektir. Bu çalışmalarda Osmanlı Devleti'nin içine düştüğü kaotik durumdan çıkması aydınların ve bilim ehlinin verdiği öze dönüş mücadelesindeki siyasi, ibadi, ahlaki ve hukuki çalışmalardaki yansımaların ele alınması İslamcılık serüvenine ışık tutacaktır. İslamlaşma çalışmalarının dünya siyasetinde ne gibi etkilerinin olduğu; ayrıca dünyadaki gelişmekte olan ulus devlet bilincine karşı Müslümanların bir çatı altında ve birlikte ümmet bilincinin pekiştirilmesi için yapılan kültürel çalışmaların yansımaları sürecin en önemli gelişmelerindendir. İslamcılık denince akla gelebilecek o dönemin kültürel kodları, halkların hürriyet özlemi, meşrutiyet, eşitlik ve insan haklarının genel durumu, medrese-mektep durumu, devlet kurumlarının geleneksel yapısının yeniliklere karşı bürokratların ve geleneksel ulemanın direnci sürecin belirgin noktalarıdır. Özellikle Osmanlının son dönemdeki ve Cumhuriyet'in ilk dönemlerindeki İslamcılık serüveni analiz edildiğinde hedeflenen amaç da belirginleşecektir.

ABSTRACT While investigating the reasons for the collapse of an empire that ruled three continents, the idea of Islamism, which has survived until today, has been one of the topics of constant discussion. Islamism, which was developed in the perspective of faith and whose political aspect, which means the reinterpretation of religion, predominates, has survived by preserving its existence in social events even though it lost its strong influence in the Ottoman Empire. In the conditions of those days, when the adventure of Islamism, which was shaped by need, is examined correctly, it also offers the opportunity to analyze the intellectual knowledge, thoughts and concerns they had in order to protect the existing gains. Islamism stands on an important scale in the classification of thoughts that are effective in the development of Turkey. The historical, political and cultural developments of Islamism. From the Selim period to the Republic until 1924 will be examined. In these studies, the reflections in the political, religious, moral and legal studies of the Ottoman Empire's coming out of the chaotic situation it fell into will shed light on the adventure of Islamism. The effects of Islamization studies on world politics; In addition, the reflections of the cultural studies carried out to strengthen the consciousness of the Ummah under one roof and together against the developing nation-state consciousness in the world are among the most important developments of the process. The cultural codes of that period that may come to mind when Islamism is mentioned, the longing for freedom of the peoples, constitutionalism, equality and the general situation of human rights, the situation of madrasah-school, the traditional structure of state institutions, the resistance of bureaucrats and traditional scholars against innovations are the prominent points of the process. Especially when the adventure of Islamism in the last period of the Ottoman Empire and the first period of the Republic is analyzed, the targeted aim will become clear.