ÖZET Çalışmada, siyah banotu (Hyoscyamus niger L.) ekstrelerinin Macrophomina phaseolina, Rhizoctonia solani AG-3, Alternaria solani, Sclerotinia sclerotiorum, Fusarium oxysporum f. sp. melonis ve Verticillium dahliae olmak üzere altı önemli bitki patojeni fungusa etkileri araştırılmıştır. Böylece bu hastalıklarla mücadele için alternatif yöntem olabilecek biyolojik bir etkenin belirlenmesi ve entegre zararlı yönetimine katkı sağlanması amaçlanmıştır. Çalışmalar tesadüf parselleri deneme desenine göre beş tekerrürlü olarak, 90 cm’lik Petri kaplarında ve iklimlendirme dolaplarında yürütülmüştür. Funguslar patates dekstroz agar (PDA) ortamında 24 ± 1oC’de geliştirildikten sonra kullanılmıştır. Funguslara %0 (saf su/pozitif kontrol), %5, 10, 20 ve 40’lık oranlarda bitki ekstreleri ve Captan 50 içerikli fungisit (negatif kontrol) uygulamaları yapılmıştır. Siyah banotundan elde edilen etanol ekstrelerinin su ekstrelerine kıyasla bitki patojeni funguslara daha etkili sonuçlar verdiği görülmüştür. Su ekstreleri sadece V. dahliae üzerinde kısmen etkili olurken diğer beş fungus üzerinde etkili olmamıştır. Kullanılan etanol ekstrelerinin tüm dozları V. dahliae üzerinde tam etkili; R. solani ve S. sclerotiorum üzerinde %5 ve %10’lık dozları kısmen etkili, %20 ve %40’lık dozları tam etkili bulunmuştur. F. oxysporum, M. phaseolina ve A. solani üzerinde ise %5 ve %10’luk dozları etkisiz bulunurken; %20 ve %40’lık dozlarının tam etkili olduğu belirlenmiştir. Çalışmada, negatif kontrol amacıyla kullanılan Captan 50’nin S. sclerotiorum hariç diğer tüm patojen funguslara olan etkisi etanolün %20 ve %40’lık dozlarından daha düşük bulunmuştur. Sonuç olarak, siyah banotu ekstrelerinin bazı dozlarda Captan 50’den daha etkili sonuçlar verdiği, bu sebeple siyah banotu bitkisinden elde edilen ekstrelerin ‘biyofungisit’ olarak kullanılabileceği öngörülerek elde edilen verilerin alternatif mücadele çalışmalarına katkı sağlanacağı düşünülmektedir.

ABSTRACT In the study, the effects of black henbane (Hyoscyamus niger L.) extracts on six important plant pathogens fungi including Macrophomina phaseolina, Rhizoctonia solani AG-3, Alternaria solani, Sclerotinia sclerotiorum, Fusarium oxysporum f. sp. melonis and Verticillium dahliae were investigated. Thus, it is aimed to determine a biological agent that can be an alternative method controlling these diseases and to contribute to the integrated pest management. The studies were carried out according to the randomized plot design in five replications, in 90 cm Petri dishes and incubation cabinets. Fungi were used after being grown at 24 ± 10 oC in potato dextrose agar (PDA) medium. Plant extracts at the rates of 0% (double distilled water/positive control), 5, 10, 20 and 40% and fungicide with Captan 50 (negative control) were applied to the fungi. It was observed that ethanol extracts obtained from black henbane gave more effective results to plant pathogenic fungi compared to water extracts. While the water extracts were only partially effective on V. dahliae, they were not effective on the other five fungi. While 5% and 10% doses were found to be ineffective on F. oxysporum, M. phaseolina and A. solani, it has been determined that 20% and 40% doses are fully effective. In the study, the effect of Captan 50 used for negative control on all pathogenic fungi except S. sclerotiorum was found to be lower than 20% and 40% doses of ethanol. As a result, it is thought that black henbane extracts give more effective results than Captan 50 in some doses, therefore, it is thought that the extracts obtained from black henbane can be used as a "biofungicide" and the data obtained will contribute to alternative studies.