KURTE Sebka edeba Farsî, xwedîyê dîrokeke dirêj û qedîme. Bi şaristanî û wêjeya Farsî re derketîye meydanê, bi şêweyekî sîstematîk şopandina berhemên zansitê din bi serdema modern re pêk hatîye. Belavbûna wê ya berfirehîya bi sebka xweyê taybet rasterast bi têkildarîya derdora xwe çêbûye. Sebka Iraqê jî bi derketina hêzên dijberê qonaxên dîrokî re berê xwe daye Îranê. Tevlîhevîyên sîyasî û tevlîhevîyên din yên herêmê bûye sedem ku ev sebk ji holê rabe. Sebkên din yên nû derketîn bi awayekî xurt ji alîyê helbestkarên navdeng ve hatîye şopandin. Hêma û babetên ku di helbestên her serdemekê de hatine bikaranîn û di dibistanên edebîyên Farsî de rengvedane, peywendîya vê mercên sîyasîyê serdemê ve heye. Sebka Iraqê jî her wek ya dibistanên edebîyên Farsî, rengvedane girêdayî mercên sîyasî yên serdemê yên li herêmê bû. Babet û hêmayên di vê sebkê de digel mercên ne li bendêyên Îranê qewmîn re guherîn dibe sedem ku guherîn di helbesta Iraqê de jî çêbe û bandoreke berbiçav li ser helbest û wêjeya helbesta klasîk a Kurd jê çêke, bi taybet li ser Wefayî. Wefayî jî hunerê xwe ew taybetmendîyên ku di nav helbest û wêjeya Farsî de hene bi awayekî serkeftî di helbesta xwe de bikaranîne. Di vê lêkolînê de hewildaneke me wisa heye ku em taybetmendîyên berbiçavên di helbesta Iraqê de derketine pêş û di xezelên Wefayî de reng vedane raxin ber çavan.

ÖZET Farsça edebîyat üslubunun, özellikle şiirinin eski bir tarihi vardır; ortaya çıkışı Pers uygarlığının ve edebiyatının gelişmesine dayanmaktadır. Bununla birlikte, söyleyiş tarzı, modern bilimlere kadar sistematik ve bilimsel bir şekilde gözlemlenmemiş, diğer bilimlerle olan yakın ilişkisi nedenîyle en popüler bilimlerden biri haline gelmiştir. Bu nedenle, şiirde Irak tarzı, İran'da ortaya çıkan tarzın aşamalarından biri olarak tanımlanabilir. Bunun sebebi, o zamanlar bölgedeki politikacıların ve çatışmaların edebi söyleyişte bir tarzın sona ermesi ve diğerinin ortaya çıkmasına neden olması idi. Eskiden farklı olarak ortaya çıkan bu yeni tarzın çıkışı, o zamanlar ünlü şairler tarafından kullanılmıştır. Bu nedenle, Farsça literatürde, her bir evrenin şiiri, zamanının koşullarını yansıtmaktadır. Fars edebiyatının okullarından biri olan Irak tarzı, döneminin politik durumunu ortaya koymakta, başka bir deyişle, İran'daki ve bölgedeki politik durumu yansıtmaktadır. Sonuç olarak bu durum, şiiri etkilemiştir. Lirik şiir, döneminin popüler şiir şekli haline gelmiştir. Böylece bu değişiklikler Fars dilini ve edebiyatını da etkilemiştir. Bu kapsamda, Fars edebiyat ve şairlerinden etkilenen klasik Kürt şairlerinden biri de Wefayî'dir. Onun şiirlerinde fark edilebileceği gibi söz konusu sebk-ı Irakî (Irak tarzı) etkilerinin bir özetidir. Bu tez, Wefayî'nin şiirlerinde yeni görülen Irak stilinin özelliklerini ortaya koymayı amaçlamaktadır.

ABSTRACT The Style of Persian literature, especially of its poetry, has an ancient history; its emergence dates back to the development of Persian civilization and literature. However, Style had not been observed in a systematic and scientific manner until modern times, in which it became one of the most popular sciences due to its close connection with other sciences. Therefore, Iraqi style can be identified as one of the phases of style that appeared in Îran. This is due to the fact that the then politicians and the conflict in the region resulted in ending one Style and giving rise to another. The appearance of any other Style was employed by the then renowned poets; therefore, in Persian literature the poetry of each phase reflects the circumstances of its time. Iraqi Style as one of the schools of Persian literature reveals the political situation of its period. In other words, it reflects the political situation in Îran as well as the region. Consequently, the situation affected poetry; lyric became the popular form of poetry of its period. Thus, these changes affected the Persian language and literature. The Kurdish classic poets, especially Wafaye, were influenced by Persian poets and literature. Wefayî is an epitome of such influences as it can be noticed in his poetry. This thesis aims to reveal the characteristics of Iraqi Style in Wefayî'lyrics.