ÖZET Tarih boyunca insanlar doğayı, kendilerini ve başkalarının davranışlarını anlamlandırma ve yorumlama ihtiyaçları duymuşlardır. Tarihin belli dönemlerinde doğadaki olaylar, arkasında insanbiçimci tanrıların istekleri, arzuları, öfkeleri vb. zihinsel terminolojiler kullanılarak açıklanmıştır. Örneğin doğa olayı olan şimşekler tanrıların öfkelerinin dışavurumu olarak algılanmıştır. Günümüzde ise şimşeklerin elektriksel yük boşalmaları oldukları bilinmektedir. İnsan davranışları ise geçmişten günümüze kadar çok değişikliğe uğramadan hâlâ zihinsel durumlara işaret edilerek açıklanmaya devam edilmektedir. İnsan davranışlarını zihinsel durumlar yardımıyla açıklama olarak bilinen halk psikolojisi zihin felsefesinin zihin-beden, başka zihinler vb. sorunların temelini oluşturmaktadır. Paul Churchland’e göre halk psikolojisi gündelik yaşamda insanların zihinlere dair geliştirdikleri bir zihin kuramıdır. Bu kuram insanlığın kültürel ve soyal evrimiyle birlikte elde edilmiştir. Churchland, halk psikolojisinin bir kuram olması gerekçesiyle zihin felsefesindeki zihin beden vb. problemleri eski bir kuram olan halk psikolojisi ve gelişmekte olan nörobilimsel kuramlar arasındaki sorunlar olarak yeniden düzenlemeye çalışır. Churchland’e göre zihinsel durumlar halk psikolojisi olan kuramın öne sürdüğü kuramsal varlıklardır. Bu kuramın öne sürdüğü ontoloji Churchland’e göre ilerde beyin üzerine geliştirilecek kuramlar tarafından elenebileceğidir. Diğer taraftan halk psikolojisinin sosyal ve kültürel yanlarının ön plana çıkması halk psikolojisi ile sosyal ontoloji arasında güçlü bir ilişkinin olduğunu gündeme getirmiştir. Dolayısıyla bu çalışmada halk psikolojisinin bir sosyal ontoloji olduğu öne sürülerek Churchland’in halk psikolojisinin kuram olduğu görüşüne karşı çıkılacaktır. Bu çalışmada halk psikolojisinin yapısının sosyal ontoloji ile karşılaştırabilmek için soyal ontoloji üzerine çalışmalarıyla bilinen düşünür John Searle’ün görüşleri temele alınacaktır. Bu çalışmada Churchland’in halk psikolojisine yaklaşımı ele alındıktan sonra Searle’ün sosyal ontolojiye dair geliştirdiği görüşlerine yer verilecektir. Sonuç bölümünde ise Searle’ün sosyal ontolojiye dair görüşleri bağlamında halk psikolojisinin sosyal ontoloji olduğu tezi öne sürülecektir. Halk psikolojisinin sosyal ontoloji olmasından kaynaklı onun yöntemsel açıdan kuramlar arası karşılaştırma ile yanlışlanamayacağı görüşü savunulacaktır.

ABSTRACT Throughout history, people have needed to make sense of and interpret nature, themselves, and the behavior of others. In specific periods of history, the events in nature, the wishes, desires, and anger of the anthropomorphist gods were explained using mental terminologies. For example, lightning, which is a natural phenomenon, was perceived as an expression of the anger of the gods. Today, it is known that lightning is an electrical discharge. On the other hand, human behaviors continue to be explained by pointing to mental states without much change from past to present. Folk psychology, known as explaining human behavior with the help of mental states, forms the basis of the problems of the philosophy of mind, such as mind-body and other minds. According to Paul Churchland, folk psychology is a theory of mind that people develop about minds in daily life. This theory was acquired with the cultural and social evolution of humanity. Because folk psychology is a theory, Churchland tries to reframe problems such as mind and body in the philosophy of mind as problems between an old theory of folk psychology and emerging neuroscientific theories. According to Churchland, mental states are theoretical entities put forward by the theory, which is folk psychology. According to Churchland, the ontology suggested by this theory can be eliminated by the theories to be developed on the brain in the future. On the other hand, the prominence of the social and cultural aspects of folk psychology has brought to the fore a strong relationship between folk psychology and social ontology. Therefore, this study will oppose Churchland's view that folk psychology is a theory by claiming that it is a social ontology. In this study, the views of the John Searle, known for his studies on social ontology, will be taken as a basis to compare the structure of folk psychology with social ontology. In this study, Searle's views on social ontology will be included after discussing Churchland's approach to folk psychology. In the conclusion part, in the context of Searle's views on social ontology, the thesis that folk psychology is social ontology will be put forward. Since folk psychology is a social ontology, it will be argued that it cannot be falsified methodologically by inter-theoretic comparison.