ÖZET:Kur’ân, insanın daimî yolculuğunda dünya ve âhiret saadetini temin etmek için gönderilmiş hayat rehberidir. Kur’ân kendi ifâdesiyle mübîn bir kitaptır. Kur’ân’ın mübîn oluşu ilk muhataplarının nezdinde en doğru şekilde anlaşılıp yaşanmasıyla ispatlanmıştır. Ancak zamanla farklı dil ve dinden insanların İslâm’ı kabul etmesiyle birlikte, Arapça selikasına sahip olmayan bu insanlar için Kur’ân’ı anlamak bir problem olmaya başladı. Buna bir de siyâsî ayrışmalar eklenince, insanlar kendi görüşlerini Kur’ân’a söyletmeye, âyetleri farklı mecralara çekmeye kalkıştılar. Kur’ân tefsirlerinin temel gayesi muhataplar için ilâhî maksada uygun olan anlamın ortaya konulması ve onların vahiyden istenilen şekilde istifâde etmelerinin sağlanması olmalıdır. Ancak birtakım mezhebî ve siyâsî etkenler bunun farklı şekillerde tezâhür etmesine sebep olmuştur. Şiî müfessir Kummî de “Tefsîru’l-Kummî” adlı eserini bu istikamette telif etmiştir. Kummî, mezhep mensubiyetinin ve taassubunun etkisiyle âyetleri bağlamından kopararak ve Kur’ân bütünlüğünü görmezden gelerek tamamen öznel bir biçimde ele almıştır. O, Kur’ân’ı parçacı ve tarafgir bir anlayışla yorumlayarak adeta bir mezhep kitabına dönüştürmüş, Kur’ân’da ifâde edilen tüm güzelliklerin ve cennet nimetlerinin kendi taraftarlarına, buna mukabil tüm kötü vasıfların ve cehennemin de muhalîflerine ait olduğunu iddia etmiştir. Kur’ân’ın bir iç bütünlüğü olduğu için müellif, bu yaklaşım tarzıyla bazen âyetlerden istediği anlamı elde etme konusunda sıkıntı yaşamıştır. Böylesi durumlarda kendisini haklı çıkarmak için Kur’ân’ın tahrîf edildiği görüşüne sığınmıştır. Bu çalışmada Şîa mezhebinin en önemli müfessirlerinden biri olan Kummî’nin “Tefsîru’l-Kummî” adlı eseri incelenmiş, onun Kur’ân’ı tefsir metodu ele alınmıştır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde mezhebî tefsirler ve Kur’ân’ı anlamaya etki eden faktörler, ikinci bölümde şîa imâmet inancı ve buna temel teşkil eden âyetler ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise Kummî ve tefsir yöntemi üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler : Tefsir, Mezhep, Şiî, Kummî, İmâmet.

ABSTRACT:The Qur’an is the life guide sent to ensure the happiness of the world and the hereafter in the permanent journey of man. Its main purpose is that clear and unequivocal. In addition, the Qur’an, in its own words, is a evident book. The fact that the Qur’an is a evident has been proven by the most accurate understanding and living of its first interlocutors. However, in later periods, some people, while trying to understand the Qur’an, tried to interpret it in the way they wanted with different thoughts and approaches, especially with the influence of their sectarian and political calculations, by acting with their prejudices, although they should have taken the divine purpose as a basis. After all, these people turned divine revelation into a tool to prove their human thoughts. The main purpose of the interpretations of the Qur’an should be to reveal the meaning suitable for the divine purpose for the addressees and to enable them to benefit from the revelation in the desired way. However, some sectarian and political calculations have caused this to manifest in different ways. Shia commentator Kummî also wrote his work "Tefsîru’l-Kummî" in this direction. With the influence of his sectarian affiliation and bigotry, Kummi handled the verses in a completely subjective way, independent of the integrity of the Qur’an. He treated the Qur’an with a partisan and partial understanding, and transformed it into a sectarian book, and showed an approach that all the beauties and blessings of Paradise expressed in the Qur’an belong to their supporters, while all bad qualities and hellfires belong to their opponents. With this approach, the author sometimes had difficulties in obtaining the meaning he wanted from the verses, and this time he put forward the view that the Qur’an was distorted to justify his claim. In this study, the work of Kummî, one of the most important commentators of the Shia sect, named "Tefsîru’l-Kummî" has been discussed and his approach to the Qur’an has been tried to be examined. The study consists of four parts. In the first part, the sectarian interpretations and the factors that affect the understanding of the Qur'an, in the second part, the Shia imamate belief and the verses that form the basis of it are discussed. In the third chapter, Kummî and the method of tafsir are emphasized. Key words : Tafsir, Sect, Şhia, Kummî, İmâmate.