ÖZET Trichoderma harzianum’un doğrudan ve bitki aracılı mekanizmalar yoluyla bitkinin gelişimi ve direnci üzerine olan pozitif etkileri bilinmektedir. Bu çalışmada T. harzianum uygulamasının biber bitkisinin M. persicae’ye toleransını ve direncini arttırmada etkisinin olup olmayacağı araştırılmıştır. Çalışma 25±1ºC sıcaklık %60±10 orantılı nem ve 16 saat aydınlatma koşullarına sahip iklim odasında yürütülmüştür. Çalışmada, BT ince sivri (kıl acı) 016 ve Çarliston bağcı biber çeşitlerine T. harzianum uygulanmış ve bu çeşitler üzerinde beslenen M. persicae’nin gelişmesi, üremesi ve canlılık oranı üzerine etkileri belirlenmiştir. Çalışma sonucunda T. harzianum uygulamasının zararlının BT ince sivri (kıl acı) 016 biber çeşidi üzerinde beslenen popülasyonunun ergin ömrü, toplam ömür, üreme periyodu, doğurganlık gün sayısı ve toplam nimf sayısı parametrelerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Çarliston bağcı çeşidi üzerinde beslenen popülasyonun gelişmesi ve üremesi üzerindeki etkisinin ise önemli olmadığı görülmüştür. Elde edilen verilerden yaşa bağlı iki eşeyli yaşam çizelgesi analizi ile M. persicae’nin yaşam çizelgesi parametreleri (R0= net üreme gücü), r = kalıtsal üreme yeteneği λ = popülasyonun artış oranı sınırı ve T =ortalama döl süresi) elde edilmiştir. Zararlının T. harzianum uygulanmış BT ince sivri (kıl acı) 016 biber bitkisi üzerinde elde edilen net üreme gücü (R0) ve ortalama döl süresi (T) değerleri kontrol bitkileri üzerinde elde edilenden daha düşük bulunmuştur. Ancak Çarliston bağcı biber bitkisi üzerinde elde edilen tüm yaşam çizelgesi parametreleri aynı çeşidin kontrol bitkileri üzerinde elde edilenden farksız bulunmuştur.

ABSTRACT The positive effects of Trichoderma harzianum on plant growth and resistance through direct and plant-mediated mechanisms are known. In this study, it was investigated whether T. harzianum application would have an effect on increasing the tolerance and resistance of pepper plant to M. persicae. The study was carried out in a climate room providing 25 ± 1ºC temperature, 60 ± 10% RH and 16:8 L:D conditions. T. harzianum was applied to two different pepper cultivar (BT ince sivri (kıl acı) 016 and Çarliston bağcı ) 016 and its effects on the growth, reproduction and survival of M. persicae fed on mentioned pepper cultivars were determined. The results obtained indicated that T. harzianum application affected adult longevity, total longevity, reproduction period, reproductive days and the total number of nymphs parameters of the population fed on BT ince sivri (kıl acı) 016 pepper cultivar. It was observed that the effect on the development and reproduction of the pest population fed on the Çarliston bağcı cultivar was not significant. Using the raw data obtained, the life table parameters of M. persicae (R0 = net reproductive rate), r = intrinsic rate of increase, λ = finite rate of increase, and T = mean generation time) were calculated according to the age-stage, two-sex life table analysis theory. The net reproductive rate (R0) and mean generation time (T) values of pest obtained on T. harzianum applied BT ince sivri (kıl acı) 016 cultivar were lower than those obtained in the control treatment. However, all life table parameters of the pest obtained on the T. harzianum applied Çarliston bağcı cultivar were not statistically different than those obtained in the control treatment.