Bu çalışmada Osmanlı dönemi âlimlerinden olan Molla Ahmedê Xânî’nin Kelâm ilmine dair görüşlerini derledik. Böylelikle kelami metodunu ortaya koymaya çalıştık. 17. yy’da yaşamış olan Xânî, yaşadığı dönemin önemli âlim, şair ve düşünürlerindendir. Özellikle vefatından sonra yaşadığı bölgede fikirleriyle sürekli büyüyen Xânî, çok geniş bir coğrafyada varlığını sürdürmüştür. O da Mevlana gibi sadece İslam toplumunun değil daha geniş bir kitlenin sahiplendiği bir değerdir. Felsefe, sosyoloji, siyaset bilimi, din bilimleri, şiir ve daha başka birçok alanda çalışmalar yapan kitlelere ilham kaynağı olmuştur. Yaşadığı toplumda derin izler bırakan Xânî, yazdığı eserlerle yörenin eğitim kurumlarında asırlarca etkili olmuştur. Yörenin klasik eğitim kurumlarında “’Eqîdeya Îmanê” isimli, itikadi konuları içeren ve “Nûbehera Biçûkan” isimli sözlük mahiyetindeki eserleri talebelere ezberletilmekte ve öğretilmektedir. Bunda şüphesiz Xânî’nin kullandığı metot da önemli oranda etkili olmuştur. Xânî eserlerini manzum olarak kaleme almıştır. Bu yöntem eserlerin çabuk ezberlenmesi açısından faydalı olmuştur. Medreselerde imkânsızlıklardan ötürü yazmaktan çok ezberlemeye dayalı bir eğitim metodu uygulanmaktaydı. Xânî de tam da bu metoda uygun bir tarzda eserlerini kaleme almıştır. Temel itikat konularını özet bir şekilde manzum olarak kaleme almış olması medreselerde ders kitabı olarak tercih edilmesinde etkili oluştur. Metodolojik olarak baktığımızda Eş’arî bir âlim olan Xânî, eserlerinde de çoğunlukla Eş’arî mezhebinin görüşlerine yer vermiştir. Manasını ayet ve hadislere dayandırdığı beyitler yazmıştır. İtikadi konular ile ilgili müstakil olarak kaleme aldığı en önemli eseri ‘Eqîdeya Îmanê’dir. Bu eser kısa ifadelerle, Ehl-i Sünnet itikadını öğrencilere öğretmek gayesiyle kaleme alınmıştır. Xânî Ehl-i Sünnet çizgisinden sapmış olan mezhepleri de sert bir dille eleştirmiştir. Xânî, ‘Eqîdeya Îmanê adlı eserinde; Allah’ın sıfatları, ru’yetullah, nübüvvet, hesap, mizan, şefaat gibi Kelâm ilminin önemli ve ihtilaflı pek çok konusu hakkında görüşlerini bildirmiştir. Anahtar Kelimeler: Xânî, Ahmedê Xânî, ‘Eqîdeya Îmanê, Kelam, Metot, Allah’ın Sıfatları, Şefaat, Ru’yetullah.

İn this study, we compiled the views of Molla Ahmedê Xânî, Ottoman period one of Esharî scholars, about kalam. So we tried to reveal the kalamical method. Xânî who lived in 17th century is one of an important scholar, poet, philosopher in his period. Especially, after his death, Xânî who grew up with his ideas in the region where he lived has continued his existence in the wide geography. He is also a value which is owned not only by İslamic society but also by a wider populace, like Mevlana, he has been an inspiration to populace who study on philosophy, sociology, politics, science of religion, poem and many other areas. Xânî who left deep traces in the region where he lived in has been influential in education institutions for centuries with Works which was written by him. Still, his works which consist of faith subjects “‘Eqîdeya Îmanê” and the Dictionary “ Nûbehara Biçûkan” have been taught and memorized to the students in classical education institutions of the region. Also, method which was used by Xânî has been effective considerably. Xânî wrote his works as poetical. This method is important for the quick memorization of his works. Because of the impossibilities, a training method which bases on memorization rather than writing was applied in the madrasahs. Xânî has written out his works in the exact style of this method. Writing the main faith subjects in a poetical method briefly has made it preferred as textbook in madrasahs. When we look methodologically as an Esharî scholar, Xânî has mostly given a place to the views of Esharî sect in his works. İn this sense, he wrote couplets which based on ayah and hadith. His mast important work is ‘Eqîdeya Îmânê which was written by him independently on faith issues. Although this work is mainly Esharî in short expressions, generally it has been written with the aim of teaching the sunnah faith to the students. Xânî criticized the sects which strayed from followers of sunnah path harshly. Xânî has stated his ideas about important and conflictual subject of scholarship of kalam like god’s titles, ru’yetullah, being a prophet, doomsday, libra, intercession in his work called as ‘Eqîdeya Îmânê. Key Words: Xânî, Ahmedê Xânî, ‘Eqîdeya Îmânê, Kalam, Method, God’s Titles, İntercession, Ru’yetullah.