ÖZET Bu çalışmada, Hakkâri ili Merkez, Çukurca, Yüksekova, Şemdinli ve Derecik ilçelerindeki küçükbaş hayvancılık işletmelerinin yapısal özellikleri ve sosyo-ekonomik durumlarının ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu amaçla 96 işletmede anket çalışması yapılmıştır. İşletme sahiplerinin tamamına yakını (%97.9) erkek olarak belirlenmiş ve yaş grubunun (%52.1) 41-60 yaş aralığında olduğu saptanmıştır. Önemli oranda (%33.3) ilkokul mezunu olan yetiştiricilerin %41.7'sinin 26 yıl ve üzerinde tecrübeye sahip olduğu bulunmuştur. İşletmelerin tamamına yakını (%89.6) meralardan faydalanmakta ve sürülerin meraya çoğunlukla (%82.3) Nisan ayında çıktıkları, Ekim ayında ise döndükleri saptanmıştır. Yetiştiricilerin önemli bir kısmı (%74.0) ücretli çoban temini yöntemini kullanmaktadır. Doğumların başlangıcı en fazla Şubat (%51.1) ayında olmakta ve çoğunlukla (%41.7) Nisan ayında tümüyle bitmektedir. Hayvanların damızlık amacıyla sürüde kullanım süresi; koyun (%79.2), koç (%77.1), keçi (%80.2) ve tekelerde (%80.2) önemli oranda 5-7 yaş olarak tespit edilmiştir. İşletmelerin %99'unda aşılama yapıldığı ve büyük oranda (%86.4) brucella, enterotoksemi ve çiçek aşılarının hepsinin yapıldığı bulunmuştur. Hakkâri ilindeki işletme sahiplerinin %95.8'i yetiştirici örgütlerine üye olduğunu bildirirken bilgi kaynağı olarak çoğunlukla aile büyükleri (%59.4) ve tarım müdürlükleri (%34.4) olarak bulunmuştur. Sonuç olarak Hakkâri ili Merkez, Çukurca, Derecik, Şemdinli ve Yüksekova'da genç nüfusun küçükbaş hayvancılığa özendirilmesi, yetiştirici birliğinin çiftçi eğitimlerinde daha çok etkin olması ve sürü büyüklüklerinin artırılması sorunların çözümünde önemli olacaktır.

ABSTRACT In this study, it was aimed to determine the structural characteristics and socio-economic conditions of small ruminant farms in Hakkâri Province Centrum, Çukurca, Yüksekova, Şemdinli and Derecik districts. For this purpose, a survey study was conducted with a total of 96 enterprises. Almost all of the farm owners (97.9%) were male in terms of gender, and the majority (52.1%) were found to be between the ages of 41-60. It was found that the breeders with a significant proportion (33.3%) graduated from primary school, 41.7% of them had 26 years or more experience. Almost all of the enterprises (89.6%) benefit from the pastures and it was determined that the herds mostly (82.3%) go out to the pasture in April and return in October. A significant part of the breeders (74.0%) use the paid shepherd supply method. Lambing took place in February (51.1%) the most, and mostly (41.7%) completely ended in April. Animals kept in the flocks for breeding purpose have been determined as 5-7 years of age in sheep (79.2%), rams (77.1%), goats (80.2%) and bucks (80.2%). Vaccination was applied in 99.4 % of farms and brucella, enterotoxemia and smallpox vaccines were all made in a large proportion (86.4%). While almost all (95.8%) of the enterprises owners in Hakkâri reported that they were members of breeders' organizations, the sources of information were mostly family elders (59.4%) and agriculture directorates (34.4%). As a result, it is important to encourage the young population in Hakkari province centrum, Çukurca, Derecik, Şemdinli, and Yüksekova to small small ruminant husbandry, the breeder's unions are more active in training the farmers, and to increase the size of herds for the solution of the problems.