ÖZET LİDOKAİN HİDROKLORÜR TAYİNİ İÇİN YENİ BİR PVC MEMBRAN POTANSİYOMETRİK SENSÖR GELİŞTİRİLMESİ GÜMÜŞ, Şeyhmus Yüksek Lisans Tezi, Kimya Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Gülşah SAYDAN KANBEROĞLU Aralık 2024, 101 sayfa Lidokain en sık kullanılan amid grubu taşıyan lokal bir anesteziktir. Lidokain hidroklorür narkotik ilaçlar grubuna ait olup sinir zarının stabilitesi ile ortaya çıkan ağrı hissini ve derideki sinir sinyallerinin sonunda oluşan ağrıyı azaltan topikal anestezik olarak kullanılabilir. Doz aşımında lidokain; uyuşukluk, görme bozuklukları, terleme, güçsüzlük, ağır solunum, kas seğirmesi, öfori, ajitasyon, dikkat bozukluğu, konuşma zorluğu, diplopi, gerçekte olmayan sesler duyma, titreme, koma, mavimsi renkli dudaklar, göğüs ağrısı, soluk cilt, kulaklarda çınlama, yutma güçlüğü, uyuşukluk, hızlı veya yavaş kalp atışı, bilinç kaybı, işitme kaybı, nöbet, olağandışı kanama veya morarma ve kusma gibi yan etkilere sebep olduğundan lidokainin tayini oldukça önemlidir. Bu tezde, iyonofor olarak metal organik kafes yapılarından MIL-53 (Al) (Matériaux de l′Institut Lavoisier n o53) kullanılarak bir PVC membran lidokain hidroklorür-seçici potansiyometrik sensör (elektrot) geliştirildi. Optimum mebran bileşimi olarak %5 MIL-53 (Al), %62 DBF (dibütilftalat), %32 PVC (polivinil klorür), %1 KTpClPB (potasyum tetrakis(4-klorofenil)borat) bileşimi belirlendi. Optimum membran bileşimi ile hazırlanan sensör, deiyonize suda hazırlanmış lidokain hidroklorür için 55.4 mV/her onkat’lık konsantrasyon değişimi ve 5.0×10−8 molL-1 LOD (tayin sınırı) ile 1.0×10−7 molL-1-1.0×10−1 molL-1 konsantrasyon aralığında doğrusal bir cevap sergiledi. Sensörün pH çalışma aralığı 2.37-7.45 olarak belirlendi. Sensörün cevap zamanı 10 saniye olarak belirlendi. Bu performans özellikleri, potansiyometrik lidokain hidroklorür-seçici potansiyometrik sensörün oldukça üstün özelliklere sahip olduğunu göstermiştir. Lidokain hidroklorür-seçici potansiyometrik

ABSTRACT Lidocaine is the most commonly used local anesthetic containing the amide group. Lidocaine hydrochloride belongs to the group of narcotic drugs and can be used as a topical anesthetic that reduces the feeling of pain caused by the stability of the nerve membrane and the pain that occurs at the end of the nerve signals in the skin. Determination of lidocaine is very important because lidocaine overdose causes side effects such as drowsiness, visual disturbances, sweating, weakness, heavy breathing, muscle twitching, euphoria, agitation, attention deficit, speech difficulty, diplopia, hearing voices that do not exist, tremors, coma, chest pain, pale skin, ringing in the ears, difficulty swallowing, fast or slow heartbeat, loss of consciousness, hearing loss, seizure, unusual bleeding or bruising and vomiting. In this thesis, a PVC membrane lidocaine hydrochloride-selective potentiometric sensor (electrode) was developed using MIL-53 (Al) (Matériaux de l′Institut Lavoisier n o53), from metal organic frameworks as the ionophore. The optimum membrane composition was determined as 5% MIL-53 (Al), 62% DBF (dibutylphthalate), 32% PVC (polyvinyl chloride), 1% KTpClPB (potassium tetrakis(4-chlorophenyl)borate). The sensor prepared with optimum membrane composition exhibited a linear response in the concentration range of 1.0×10−7 molL-1-1.0×10−1 molL-1 with concentration change of 55.4 mV/decade and with a LOD (limit of detection) of 5.0×10−8 molL-1 for lidocaine hydrochloride prepared in deionized water. The pH working range of the sensor is determined as 2.37-7.45. The response time of the sensor was determined as 10 seconds. These performance characteristics indicated that the potentiometric lidocaine hydrochloride-selective potentiometric sensor had quite superior properties. The potentiometric application of the lidocaine hydrochloride-selective potentiometric sensor was successfully applied in pharmaceutical preparations.