ÖZET Osmanlı Devleti'nin yıkılmasının ardından bağımsızlığını kazanan Türkiye Cumhuriyeti'nin amaçlarından biri de tam bağımsız milli ekonomiye ulaşmaktı. Nitekim Türkiye Cumhuriyeti Osmanlı Devleti'nden tüm kaynakları tükenmiş, sanayisi olmayan, tarımsal anlamda geri kalmış, mevcut işletmelerin çoğu yabancıların elinde olan, iflas etmiş bir ekonomik yapı devralmıştı. Atatürk önderliğinde büyük bir ekonomik atılım yaparak bu durumu kısa sürede tersine çevirmeyi bilen Cumhuriyetin kurucu kadroları politik bağımsızlığın yanında bağımsız, modern ve ait olduğu çağa uygun bir ekonomik ortam sağlamak adına girişimlerde bulunmuştur. 1923-1938 yılları arasında Atatürk önderliğinde ekonomik kalkınma çabası içerisine giren Türkiye Cumhuriyeti, gerek savaşlar sonucunda kaybettiği nitelikli nüfusu, gerekse nüfus mübadelesi ile gönderdiği kalifiye demografisinin yokluğunu bu süre zarfında yaşamıştır. Büyük bir sanayi hamlesi içerisine giren Cumhuriyet, özellikle sanayileşme konusunda önemli atılımlar yapmış, bu atılımları ise Avrupa'nın farklı ülkelerinden getirdiği yabancı uzmanlar ile gerçekleştirmiştir. Nitekim Osmanlı Devleti'nde büyük bir sorun olarak görülen ve yarattığı sonuçları bakımından sanayideki ilerlemenin nedenlerinden biri olarak gösterilen kalifiye eleman eksikliği Cumhuriyet döneminde de büyük bir sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti, 1938 yılına gelindiğinde pek çok alanda iktisadi kalkınmanın gerçekleştirildiği, hazırlanan sanayi planları ile yeni fabrikaların kurulduğu, ulaşım ağlarının geliştiği, sanayileşme yolunda önemli atılımların yapıldığı, modern sanayi tekniklerinin ve araçlarının kullanıldığı bir ülke konumuna gelmiştir. Çalışmada; 1923-1938 yılları arasında Atatürk önderliğinde girişilen sanayi hamleleri sonucunda kurulan sanayi kuruluşları ve bu kuruluşlarda istihdam edilen yabancı uzmanların sosyo-kültürel ve ekonomik anlamda etkileri incelenecektir.

ABSTRACT Another purpose of the Republic of Turkey, which acquired its political independence after the collapse of the Ottoman Empire, was to achieve a fully independent national economy.As a matter of fact, from the Ottoman Empire, The Republic of Turkey had inherited a bankrupt economic structure that had exhausted all its sources, had no industry, lagged behind in agricultural terms, and most of the existing businesses were in the hands of foreigners. Apart from the political independence, the founding cadres of the republic who knew how to reverse this situation by making a great economic breakthrough under the leadership of Ataturk in a short time, performed attempts to provide an independent, modern and contemporary economical environment. Between 1923 and 1938, under the leadership of Ataturk, the Republic of Turkey, which was in an economical development effort, experienced both the loss of the qualified population as a result of the wars and the absence of the qualified demography through the population exchange. The Republic, which entered into an extensive industrial move, conducted remarkable breakthroughs especially in industrialization, and these breakthroughs were carried through with foreign experts brought from various European countries. As a matter of fact, the lack of the qualified staff, which was considered as a great issue in the Ottoman Empire and was recognized as one of the reasons about progression in the industry with its outcomes, emerges as being a big problem in the republic period, too. By 1938, the Republic of Turkey has become a country where economic development was practiced in many areas, new factories were established with the prepared industrial plans, develop in transportation networks, significant breakthroughs were conducted on the way to industrialization, modern industrial techniques and tools were performed. In this paper, the industrial enterprises established as a result of the industrial movements embarked under the leadership of Ataturk in the years between 1923 and 1938 and the contributions of foreign experts employed in these enterprises in terms of socio-cultural and economical is aimed to be examined.