ÖZET Bu çalışmanın amacı ülkemizde bulunan kültürel ve doğal varlıkların korunması ile ilgili yasal işleyişi sağlayan 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile İran Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu incelenmesi ve kanunun, yönetmelik ve yönergelerle karşılaştırılmasıdır. Bilindiği üzere Türkiye binlerce yıldır farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Yapılan çalışmalar da bize geçmişle, bu medeniyetlerle, sosyokültürel yaşamla ve daha pek çok konu ile ilgili son derece önemli bilgiler, materyaller kazandırmıştır. Tüm bu varlıklar Türkiye’nin dünya tarihindeki yeri ve önemini vurgulamakla birlikte Türk ve dünya tarihindeki yeri ve önemini pekiştirmiştir. Tüm bu kültür ve tabiat varlıklarını korunması Türkiye’de 1869 tarihli Asar-ı Atika Nizamnamesi ile başlamış ve günümüze gelene kadar pek çok aşamadan geçerek 1983 tarihli 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ortaya çıkmıştır. İran da geçmişi çok eskiye dayanan ve çok köklü imparatorluklara, medeniyetlere ev sahipliği yapmış ve dünyada tartışılmaz öneme sahip olan büyük ve kültürel zenginliğe sahip bir ülkedir. Tüm bu nedenlerle İran da Türkiye gibi sahip olduğu bu kültür ve tabiat varlıklarının öneminin bilincinde olmuş, bu varlıkları koruma amacıyla İran Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nu oluşturmuştur. Bu çalışmada her iki ülkenin de Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu kanun, yönetmelik ve yönergeler ile incelenmiş, çeviriler yapılmış, İran’da yardımcı olabilecek kişilerle irtibata geçilmiş Ankara merkezli İran Kültür Evi ile fikir alışverişi yapılmıştır. Her iki ülkenin de kanunlarının detaylıca incelenmesi sonucunda aralarındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya konmuştur. Bu çalışma sonucunda Kültür ve Tabiat Varlıklarının korunmasının, gelecek kuşaklara aktarılmasının ulusal ve evrensel kültür mirası için önemi vurgulanmıştır. Anahtar Kelimeler : Türkiye ve İran Kanun, Yönetmelik, Yönerge

ABSTRACT This study aims to review the Law on the Protection of Cultural and National Heritage No: 2683, which forms the basis of legal functioning regarding the protection of cultural and natural heritage in Turkey, and the Law on the Protection of Cultural and National Heritage of Iran, and to compare the relevant regulations and directives in these countries. Turkey is renowned for being home to different civilizations for thousands of years. The research activities that were carried out within the scope of this study provided us with valuable information and materials related to the history, these civilizations, socio-cultural life and many other subjects. Not only does this heritage highlight the impacts of Turkey in the history of the world but it also strengthens its importance and current position. The first law aiming to protect the cultural and natural heritage in Turkey is the Asar-ı Atika Code of Practice that dates back to 1869, which has evolved during the course of time and formed the basis of the Law on the Protection of Natural and Cultural Heritage No: 2863 that came into effect in 1983. Iran is a country that has a very long history and it has been home to many great empires and civilizations, which makes it indisputably a great and culturally rich country. For all these reasons, much the same as Turkey, Iran has been aware of the importance of its cultural and natural heritage and enacted the Law on the Protection of the Cultural and Natural Heritage. In this study, the laws of both countries on the Protection of the Cultural and Natural Heritage have been reviewed in the light of laws, regulations and directives and the necessary documents that were translated. Furthermore, relevant people who could help were contacted in Iran, additionally Iran Culture House which is located in Ankara was contacted to exchange ideas and information. Reviewing the laws of both countries in detail, the similarities and differences between two countries are presented. This study highlights the importance of the Protection of the Cultural and Natural Heritage and transferring them to the next generations in terms of national and universal cultural heritage. Key Words : Turkey and Iran Law, Regulation, Directive