ÖZET Enerji tüketimindeki değişikliklerin belirlenmesi iklim değişikliğinden etkilenebilir. Küresel ısınma başta olmak üzere iklim değişikliğinin artan yoğunluğu, enerji tüketicileri ve enerji şirketlerini ekonomik olarak olumsuz etkileyecektir. Sonuç olarak, iklim değişikliğinin bir sonucu olarak ekonomide, çevrede ve teknolojide meydana gelen değişikliklerin enerji sisteminin geleceğini nasıl etkileyeceğini belirleyecek temel zorlukların belirlenmesi hayati önem taşımaktadır. Bu tezin amacı, Irak'ın Erbil kentinde elektrik tüketimi ile hava sıcaklığı, nem ve rüzgar hızı gibi iklim faktörleri arasındaki uzun dönemli ilişkiyi 2009-2019 arasındaki aylık verileri kullanarak araştırmaktır. Verileri iki kaynaktan elde edilmiştir. Birincisi, elektrik yükü verileri Erbil elektrik müdürlüğünden elde edilmiştir. İkincisi, rüzgar hızı, sıcaklık ve nem oranı, tarım ve hava durumu genel müdürlüğünden alınmıştır. Bu çalışmada bağımlı değişken elektrik yükü, bağımsız değişkenler ise nem, sıcaklık ve rüzgar hızıdır. Bu amaçla çalışmada ilk olarak serilerin genel seyrini görmek için serilerin grafikleri incelenmiştir. Ardından mevsimselliğin olup olmadığını anlamak için ACF ve PACF grafikleri incelenmiştir. Daha sonra serilerin durağanlıkları geleneksel birim kök testleri ile incelenmiştir. Birinci farkalarında durağan olan electricity load and wind speed serileri arasında eşbütünleşme illişkisi Jonahansen eşbütünleşme medodu ile test edilmiştir. Farklı düzeyde durağan olan elektrik yükü, rüzgar hızı, ve hava sıcaklığı ve nem oranı serileri arasındaki eşbütünleşme ilişki ARDL metodu kullanılarak test edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre, elektrik yükü ve rüzgar hızı serilerin uzun dönemde birlikte hareket ettiği belirlenmiştir. ARDL modeli tahmin sonuçlarına göre ise elektrik yükü ile nem oranı ve rüzgar hızı Bu sonuçlar ilkim değişikliğini enerji kullanımını artıracağını göstermektedir.

ABSTRACT Identifying changes in energy consumption can be affected by climate change. Rising intensity of climate change, especially global warming, may have a negative impact on energy consumers and power companies. It is neccessary to identify the challenges that determine how changes in the economy, environment, and technology affect the future of energy system because of the climate changes. The objective of thesis is to analyze the long-term link between electricity usage and identifying climatic factors such as air temperature, humidity, and wind speed in Erbil city of Iraq, using monthly data from 2009 to 2019. Data were obtained from two sources. First one, the electricity load data wass obtained from the Erbil directorate of electricity. The latter, wind speed, temperature, and rate of humidity, were obtained from the general directorate of agriculture and weather. In this study, the dependent variable is electrical load, and the independent variables are humidity, temperature, and wind speed. The graphs of the series were examined to see the general trends of the study variables. Then, ACF and PACF graphs were examined to understand whether there was seasonality or not. Then, the stationarity of the series was examined by conventional unit root tests. The cointegration relationship between the electricity load and wind speed series is tested using the Jonahansen cointegration method. The cointegration relationship between the electrical load, wind speed, and air temperature and humidity is also tested using the ARDL method. According to the results obtained, it has been determined that the series of electric load and wind speed move together in the long run. According to results of the ARDL model, it is found that there is a statistically significant long-term relationship between electric charge and humidity, wind speed and air temperature. These results show that climate change will increase energy use.