ÖZET Kıraat ilmi, Kur'ân âyetlerinin anlaşılmasına katkı sağlayan ve tefsir eserlerinde çokça istifade edilen bir ilimdir. VI/XII yüzyıllarda yaşamış ve İslâmî ilimlerin birçok alanında eser vermiş olan Ebü'l-Ferec İbnü'l-Cevzî'nin Kur'ân tefsirine dair yazmış olduğu Zâdü'l-mesîr fî ʻilmi't-tefsîr adlı eseri de sahih ve şâz kıraatlerin yoğun bir şekilde faydalanıldığı bir eserdir. Bu çalışmada İbnü'l-Cevzî'nin kısaca hayatı, tefsirinde zikrettiği kıraatlerin Arap lehçeleri ve sarf-nahiv açısından nasıl kullanıldığı ve tefsirinde belirtmiş olduğu kıraatlere yaklaşımı tespit edilip incelenmeye çalışılacaktır. Çalışmanın giriş bölümü içerisinde, araştırmanın konusu, önemi, amacı, yöntemi ve sınırı hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde tefsirin müellifi İbnü'l-Cevzî'nin hayatı, ilmî kişiliği, eserleri ve konumuza esas teşkil eden Zâdü'l-mesîr fî ʻilmi'ttefsîr tefsiri hakkında genel bilgiler kısa bir şekilde yer almaktadır. İkinci bölümde İbnü'l-Cevzî'nin kıraatlere yaklaşım metodunu ortaya koyabilmek açısından çeşitli başlıklar altında kıraatleri işleyişi izâh edilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölüm ise tefsirde yer alan kıraatlerin Arap lehçeleri ve sarf-nahiv kuralları açısından incelendiği bölümdür. Son olarak da sonuç kısmında çalışmanın ortaya çıkan bulgularına ve varılan sonuçlara yer verilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda İbnü'lCevzî'nin yazmış olduğu tefsirinde bir müfessir gözüyle kıraatleri nasıl değerlendirdiği ve eserinde çokça yer verdiği kıraatlerle Kur'ân tefsirine ne şekilde katkı sağladığı açıkça görülmektedir. Ayrıca Kur'ân ilimlerinin önemli bir parçası olan kıraatlerin tefsir eserlerinde ne denli önemli bir yere sahip olduğu da aşikârdır.

ABSTRACT The science of recitation is a science that contributes to the understanding of the verses of the Qur'an and is widely used in commentary works. The work of Abū AlFaraj Ibn Al-Jawzī, who lived in the VI/XII centuries and worked in many fields of Islamic sciences, on the interpretation of the Qur'an, named Zad al-masir fi 'ilm altafsir, is also an example of authentic and shaz recitations it is a work intensively utilized. In this study, the life of Ibn Al-Jawzī briefly, how the recitations he mentioned in his commentary are used in terms of Arabic dialects and sarf-nahiv, and his approach to the recitations he stated in his commentary will be determined and examined. In the introduction part of the study, information is given about the subject, importance, purpose, method and limit of the research. In the first chapter, general information about the life, scientific personality, works of Ibn Al-Jawzī, the author of commentary, and the commentary of Zad al-masir fi 'ilm al-tafsir, which is the basis of our subject, are briefly given. In the second part, the functioning of Ibnü'l-Cevzî's recitations under various headings has been tried to be explained in order to reveal his approach to recitations. The third chapter is the part in which the recitations in the commentary are examined in terms of Arabic dialects and the rules of sarf-nahiv. Finally, in the conclusion part, the findings of the study and the conclusions reached are given. As a result of the study, it is clearly seen how Ibn Al-Jawzī evaluated the recitations from the eyes of a commentator in his tafsir and how he contributed to the Qur'an exegesis with the recitations he included in his work. It is also obvious how important the recitations, which are an important part of the Qur'anic sciences, have in the works of tafsir.