ÖZET Molla Hüseyin Bateyi, aslen Hakkari'nin Bate köyündendir ve Beteyi, edebi mahlasını da buradan elde etmiştir. Bateyi, Klasik Kürt Edebiyat'ının en önemli şairlerindendir. Gerçek adı, doğumu ve yaşadığı yüzyıl hakkında araştırmacılar farklı sonuçlara varmışlardır. Bu çalışmaya göre; Bateyi'nin gerçek adı Mela Huseynê Bateyî'dir ve Bateyi, XVIII. yüzyılda, yaklaşık 1750 civarında yaşamıştır. Bateyi, Kürt Edebiyatı'nda ilk Kürtçe Mevlid'i yazan bir şair ve alimdir. Bateyi Mevlid'te, Hz. Muhammed'in Nuru'nun yaratılışını, doğumu ve çocukluğunu mucizevî, edebi ve manzum bir şekilde yazıya dökerek paha biçilmez ve kendisini aşılmaz bir Mevlid'i Nebi eserini Kürd Edebiyatı'na kazandırmakla, Mevlid alanında Bateyi Ekolü'nün oluşmasna vesile olmuştur. Bateyi hakkında, şimdiye kadar yapılan çalışmalar, Bateyi'nin gerçek edebi değerini ortaya koymakta eksik kalmıştır. Şimdiye kadar tespit ettiğimiz, akademik düzeyde, sedece iki tane yüksek lisans tezi yazılmıştır. Birincisi Zafer İlhan, Bateyi'nin Mevlüdü üzerine; "Mewlûda Mela Huseynê Bateyî (Metn û Lêkolîn)" ismi ile 2014 yılında Mardin Artuklu Üniversitesi Kürt Dili ve Edebiyatı bölümüne sunmuştur. İkincisi, Hayder M. Othman, "Di Helbestên Melayê Bateyî Da Binyada Hizr û Rûxsarê" adlı çalışmadır, 2016 yılında Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Kürt Dili ve Edebiyatı bölümüne sunmuştur. Fakat şimdiye kadar, Bateyi'nin edebi kişiliği üzerine ve Bateyi'nin okuyucularını bu kadar kendisine hayran bırakmasının sebepleri üzerine ciddi her hangi bir araştırma yapılmamış. Bateyi'nin asıl Kürtçe kelime ve deyimlerini korumada ne kadar hizmetler vermiştir? Mevlid ile Kürd kültürüne, Kürt Edebiyatı'na ve Kürt Dili'ne ne kadar etkide bulunmuştur? gibi sorular şimdiye kadar yanıtsız kalmıştır.

KURTE Mela Huseynê Bateyî, yê li Colemêrgê, li Gundê Bate hatiye dinyayê û mexlesa xwe ya edebî jî ya ji vî gundî wergirtî. Melayê Bateyî, zana û helbestvanekî hêja yî Kurd e. Bateyî bi berhem û terzê xwe yê resen ve, yê bûye stêrkeka geş ya Cîhana Edebiyat'a Kurdî. Bateyî, di Dîroka Edebiyata Klasîka Kurdî de, xwediyê yekemîn Mewlûda Kurdî û menzûm e. Ev Mewlûd hêj nihe jî di nav gelê Kurdistanê de, dema şahî, qendîl û rojên pîroz di ête xwendin û guhdarkirin. Bateyî, bi vê berhema xwe ve, yê bûye sazûmanê "Ekola Bateyî" û bi terzê hunermendiya xwe ve jî, ji bû avahiyê edebiyat, huner û çanda Kurdî, yê bûye xîm û sitûnek bingehîn. Heta nihe çi lêkolîn û vekolînên akademîk bi vî rengî, di derbarê şirovekirin û hilsengîna Mewlûda Bateyî de nehatîne kirin. Ya ku me tespît kirî, li ser Bateyî û berhemên wî heta nihe tenê du xebatên akademîk yêt hatîne kirin. Lê ew jî ne di vî warî de ne. Xebatên akademîk yên ku li ser Bateyî hatîne kirin: Ya yekem Zîver İlhan, bi navê "Mewlûda Mela Huseynê Bateyî (Metn û Lêkolîn)" û duyem ji ya Hayder M. Othman e, bi navê "Di Helbestên Melayê Bateyî Da Binyada Hizr û Rûxsarê" ye. Peyvên ku em biberfirehî li sersekinîn û me beyan kirîn: Dîn, Çand, Ziman, Edebiyat û têkiliyên van peyvan yên bihevrene. Wek têkiliya dîn û çand, têkiliya dîn û zimanî, têkiliya dîn û edebiyatê, têkiliya çand û zimani, têkiliya çand û edebiyatê; têkiliya ziman û dînî, têkiliya ziman û edebiyatê û têkiliya edebiyat û dîrokê.