KURTE Folklor û edebiyat du qadên cuda lê di navbera hev de di nava danustendineke xurt de ne. Lew di navenda her duwan de jî mirov heye û her yek bi awayekî tesîrê li jiyana mirovan dikin, tesîrê ji wan digrin. Folklor bi cureyên xwe yên vegotinên gelêrî, destan, çîrok, efsane, kilam, stran û gotinên pêşiyan bo edebiyatê dibe çavkanî. Bi destpêkirina proseya netewetiyê re folklor û roman dibin du qadên sereke di çêkirina nasnameyên neteweyî de. Romana kurdî ya ku di sedsala bîstan de berhemên xwe yên destpêkê dide bi giştî ji ber nebûna kevneşopeke nivîskî xwe sipartiye vegotinên gelêrî. Sedema bingehîn ewe ku roman cureyeke nû û xerîb e. Ev yek dike ku nivîskar di romanên xwe de ji derfet û teknîkên berhemên çanda devkî sûd werbigrin. Sedemeke din jî serdestiya çanda gundewar ya civaka kurda ye, lewre nivîskar dema romanên xwe dinivîsin cih didin hêmanên folklorê ango çanda ku lehengên romanê tê de dijîn. Mehmed Uzun (1953-2007) weke romannûsekî ku piştî salên 1980yî berheman dide, sûd ji folklorê wergirtiye. Bi taybetî di romanên wî yên weke Tu, Rojek ji Rojên Evdalê Zeynikê û Hawara Dîcleyê de vegotinên gelêrî di nava peywendekê de bi zanetî tên bikaranîn. Uzun bi vê yekê re kevneşopa vegotinên gelêrî digihîne romanê û bi şêwazeke ku hêza xwe ji zimanê folklorîk digre romanên modern dinivîse. Di vê xebatê de di hemû romanên Mehmed Uzun de li ser hêmanên folklora kurdî hate sekinîn. Têkiliya wan ya bi ziman, çîroksazî û lehengên romanê re hate nîqaş kirin. Xebat ji bilî destpêk û encamê ji sê beşan pêk tê. Di beşa ewwil de folklor û çanda devkî, têkiliya folklor û edebiyatê, têkiliya edebiyata kurdî û folklorê hate nîqaşkirin. Beşa duyem di derbarê jiyan, berhem û romannûsiya nivîskarî de ye. Beşa sêyem bingeha lêkolînê ye û hêmanên folklorê yên di romanên Uzun de vedikole.

ÖZET Folklor ve edebiyat iki farklı alan olmakla beraber sıkı bir alışveriş içerisindedirler. Çünkü her ikisi de insanı merkez alır ve insan hayatıyla etkileşimdedirler. Destan, masal, efsane, şarkı, türkü, atasözleri gibi anonim ifade biçimleriyle folklor, edebiyata kaynaklık etmektedir. Milliyetçilik süreciyle beraber ulusal kimliklerin inşasında folklor ve roman başlıca iki alan olarak öne çıkarlar. XX. yüzyılda ilk ürünlerini veren Kürt romanı yazılı bir geleneğin yokluğundan dolayı daha çok halk edebiyatına sırtını dayar. Esas neden romanın yeni ve yabancı bir tür olmasıdır. Bundan olarak yazarlar romanlarında sözlü kültürün teknik ve imkânlarından yararlanma yoluna gitmişlerdir. Bir diğer neden ise Kürt toplumunda geleneksel kültürün egemenliğidir. Bundan dolayı yazarlar roman kahramanlarının yabancısı olmadıkları ve içinde yaşadıkları kültürün folklorik unsurlarına yer vermeyi tercih etmişlerdir. Mehmed Uzun (1953-2007) folklorik unsurlardan yararlanarak 1980 sonrasında eser veren bir yazardır. Özellikle Tu, Rojek ji Rojên Evdalê Zeynikê ve Hawara Dîcleyê gibi romanlarında sözlü kültüre ait türler belli bir bağlamda bilinçli olarak kullanılmıştır. Uzun bu sayede sözlü kültür geleneğini romanla buluşturup gücünü folklorik dilden alan bir üslupla modern tarzda romanlar yazmıştır. Bu çalışmada Mehmed Uzun'un romanlarındaki folklorik unsurlar üzerinde durulmuştur. Bu unsurların romanların dili, kurgusu ve kahramanlarıyla olan ilişkisi araştırılmıştır. Bu çalışma giriş ve sonuç dışında üç bölümden oluşmaktadır: İlk bölümde folklor ve sözlü kültür, folklor ve edebiyat ve sonrasında Kürt edebiyatı ve folklor ilişkisi incelendi. İkinci bölümde Mehmed Uzun'un hayatı, eserleri ve yazarlığı üzerinde duruldu. Üçüncü bölümde ise çalışmamızın da temeli olan Uzun'un romanlarındaki folklor unsurları araştırıldı.

ABSTRACT Folklore and literature are two separate fields but they have a strong interaction. Therefore, the human is between of them, also and each one impresses the life of people somehow, also affected by them. Folklore is a source for literature with varieties such as anonymous narrations, epics, stories, myths, songs, and proverbs. Folklore and novel are two major areas for establishing national identities with the start of the nationalization process. The Kurdish novel that produces literal works in the twentieth century, in general, due to lack of a written tradition is based upon the anonymous narrations. The main reason for that, the novel is a new and unfamiliar type for Kurdish literature. Because of that, the writers have utilized the facilities and techniques of oral cultural works. Another reason for that is the dominance of the rural culture in Kurdish society, hence when the authors write their novels, they involve the folkloric factors or the culture in which the heroes of the novel live. Mehmed Uzun (1953-2007) an author who produced literary works after the 1980s, made use of the folklore. Especially, anonymous narratives were used wittingly in context in novels like Tu, Rojek ji Rojên Evdalê Zeynikê and Hawara Dîcleyê. Uzun with this transmitted the tradition of anonymous narrations to novel and with a style that gets strength from the folkloric language has written modern novels. This thesis focuses on all novels of Mehmed Uzun which include factors of Kurdish folklore. In this the relationships between language, fiction, and heroes are discussed. The study is composed of three chapters except for the introduction and conclusion. The first chapter discusses the folklore and oral culture, relation of folklore and literature, relation of Kurdish literature, and folklore. The second chapter is about his life, literary works and authorship of the writer. The final chapter is the main study and it looks for folklore factors in Uzun's novels.