ÖZET Bu çalışma 2020-2022 yılları arasında Muş ilinde yürütülmüştür. Çalışmada Muş ekolojik koşullarında yetiştirilen mahalli armut çeşitlerinin ve farklı lokasyonlarda yetiştiriciliği yapılan Ankara, Deveci, Etruşka ve Santa Maria armut çeşitlerinin fenolojik, morfolojik, pomolojik ve kimyasal özellikleri belirlenmiştir. 42 farklı mahalli armut çeşidinin yetiştirildiği yörede çalışma kapsamında üstün olan mahalli çeşitler ‘‘Tartılı Derecelendirme’’ yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Belirlenen çeşitlerin birbirleriyle karşılaştırılması amacıyla 2020 yılında yapılan tartılı derecelendirme sonucunda meyve ağırlığı, yeme kalitesi, dış görünüş, paslılık durumu, suda çözünebilir kuru madde miktarı ve meyve eti sertliği bakımından 24 mahalli armut çeşidi üstün özellikli seçilmiştir. Seçilen bu çeşitlerde 2021 yılında yapılan tartılı derecelendirme sonuçlarına göre 13 mahalli armut çeşidi ümitvar olarak belirlenmiştir. Ümitvar olan mahalli armut çeşitleri içerisinde en yüksek puanı sırasıyla Güz Armudu-1, Paşa Armudu-2 ve Sulu Armut çeşitleri almıştır. Standart armut çeşitlerinde her çeşit için dört farklı lokasyonda incelenmiş ve her bir çeşidin en iyi performans gösterdiği yerler belirlenmiştir. Çalışma, Muş Merkez (dört lokasyon), Varto (iki lokasyon) ve Korkut ilçelerinde (bir lokasyon) yürütülmüştür. Elde edilen verilerin incelemeye konu kriterler açısından analizleri gerçekleştirilmiştir. Araştırmada incelenen armut çeşitleri açısından Muş Merkez Kale Mahallesi öne çıkan lokasyon olmuştur. Araştırma sonucunda en iyi performansı gösteren ve çeşit özelliklerini yansıtan çeşitler Etruşka ve Santa Maria olmuştur. Etruşka ve Santa Maria çeşitleri Muş ekolojisinde ekonomik olarak yetiştiriciliği yapılabilir niteliktedir.

ABSTRACT This study was carried out in the province of Muş between the years 2020-2022. In the study, phenological, morphological, pomological and chemical properties of local pear cultivars grown in Muş province ecological conditions and Ankara, Deveci, Etruşka and Santa Maria pear cultivars grown in different locations were investigated. In the region where 42 diffirent local pear cultivars are grown, the superior local cultivars with in the scope of the study were determined by using the “Weighed Rating” method. In order to compare the determined varieties with each other, 24 local pear varieties were selected with superior characteristics in terms of fruit weight, eating quality, external appearance, rustiness, amount of water soluble dry matter, and fruit flesh firmness as a result of the weighted grading made in 2020. According to the results of the weighted grading of these selected varieties in 2021, 13 local pear varieties were determined as promising. Among the promising local pear cultivars, Güz Armudu-1, Paşa Armudu-2 and Sulu Armut cultivars received the highest scores, respectively. Standard pear cultivars were examined in four different locations for each cultivar and the best performances of each cultivar were determined. The study was conducted in Muş Center (four locations), Varto (two locations), and Korkut (one location). The data obtained were analyzed in terms of the criteria subject to the examination. In terms of pear varieties examined in the research, Muş Center Kale neighbourhood was the prominent location. As a result of the research, Etruşka and Santa Maria were cultivars that showed the best performance and reflected the cultivar characteristics. Etruşka and Santa Maria varieties can be grown economically in Muş ecology.